Moja prva plata predstavlja novi program stručne prakse kao jednu od mera aktivne politike zapošljavanja u Srbiji, koji je nastao kao odgovor Vlade Republike Srbije na negativne socio-ekonomske posledice Covid19 globalne pandemije. Sa obzirom na činjenicu da su u Srbiji, prema statistici Nacionalne službe za zapošljavanje, mladi ljudi starosti do 30 godina rizična grupa na tržištu rada, Vlada Republike Srbije je u maju 2020. godine, tokom trajanja svog tehničkog mandata, usvojila Uredbu o programu podsticaja zapošljavanja mladih „Moja prva plata„ (http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/eli/rep/sgrs/vlada/uredba/2020/107/1/reg) kojom je definisala šta je program „Moja prva plata„ i po čemu se ovaj program stručne prakse u trajanju od 9 meseci razlikuje od programa stručne prakse, koji Nacionalna služba za zapošljavanje godinama realizuje u trajanju od 12 meseci za visokoobrazovane građane, a 6 meseci za građane sa srednjom stručnom spremom. Naime, za razliku od programa stručne prakse u trajanju od 12 meseci za visokoobrazovane građane, koji obuhvata i kategoriju lica-studenti roditelji sa završenim osnovnim akademskim studijama, u okviru koga se prima mesečna naknada od 25.000 dinara i u okviru koga je nezaposleni kandidat u obavezi sam da pronađe poslodavca, koji će ga angažovati u okviru ove stručne prakse na 12 meseci i zajedno sa njim pripremiti dokumenta za Nacionalnu službu za zapošljavanje, program stručne prakse „Moja prva plata„ obuhvata period radnog angažovanja od 9 meseci i za mlade ljude sa završenom srednjom školom i za mlade ljude sa završenim fakultetom, a krajem 2020. godine, kada je počeo da se realizuje ovaj program stručne prakse, mesečna naknada za mlade sa fakultetskom diplomom iznosila je 24.000 dinara, dok je za mlade sa srednjoškolskom diplomom ta mesečna naknada iznosila 20.000 dinara, što znači da su studenti roditelji sa završenim osnovnim akademskim studijama, koji su bili radno angažovani preko ovog programa tokom 2021. godine mogli ukupno da zarade 216.000 dinara za 9 meseci stručnog osposobljavanja, dok su studenti roditelji sa završenom srednjom školom, koji su bili radno angažovani preko ovog programa tokom 2021. godine mogli ukupno da zarade 180.000 dinara za 9 meseci stručnog osposobljavanja. Razlika između standardnog programa stručne prakse i programa stručne prakse „Moja prva plata„ je i u tome što je za moju prvu platu Vlada Republike Srbije zajedno sa Privrednom komorom Srbije kreirala jedinstvenu veb platformu https://mojaprvaplata.gov.rs/ na kojoj su poslodavci iz privatnog, javnog i civilnog sektora sami oglašavali radna mesta za praktikante, a nezaposleni kandidati su bili u prilici da se elektronskim putem prijave kreiranjem svog profila na https://mojaprvaplata.gov.rs/ za željenu poziciju uz jedini uslov da imaju do 30 godina starosti i da su prijavljeni na evidenciji nezaposlenih lica. Razlika je i u tome što preko standardnog programa stručne prakse,nema starosne granice za prijavu nezaposlenih kandidata i nije određen broj koliko maksimalno svake godine nezaposlenih kandidata može konkurisati za standardni program stručne prakse, dok je krajem 2020. godine za program „Moja prva plata„ iz državnog budžeta izdvojeno 2.000.000.000 dinara za stručno osposobljavanje 10.000 mladih nezaposlenih lica, koji ne smeju biti stariji od 30 godina na dan prijave za praktikantsku poziciju u okviru programa „Moja prva plata„. Novina u vezi sa drugim krugom programa „Moja prva plata„ koji je počeo krajem 2021. godine je u tome što je mesečna nadoknada za mlade sa fakultetskom diplomom povećana sa 24.000 dinara na 26.000 dinara, a za mlade sa srednjoškolskom diplomom sa 20.000 dinara na 22.000 dinara i korisnici programa „Moja prva plata„ iz 2020. godine nemaju pravo da se ponovo prijave za radni angažman u okviru ovog programa. Pre nego što pređemo na razgovor sa službenicima za odnose sa javnošću Nacionalne službe za zapošljavanje na temu realizacije programa „Moja prva plata„ u dve najveće lokalne samouprave u Srbiji-Beogradu i Novom Sadu, koji je završen 9. septembra 2021. godine, sa ciljem da doprinesemo unapređenju ove vrste programa stručne prakse, a pozitivne promene su naročito važne za mlade ljude iz osetljivih društvenih grupa kao što su studenti roditelji, izdvojićemo prednosti i mane programa „Moja prva plata„ za studente roditelje:
Prednosti programa „Moja prva plata„ za studente roditelje su:
Činjenica da je cilj države bio da omogući mladim ljudima bez radnog iskustva ili sa radnim iskustvom manjim od 9 meseci stručno osposobljavanje, odnosno, da nauče da rade posao za koji su se školovali u praksi i da za to budu plaćeni u trajanju od 9 meseci i nakon toga da omoguće sebi zasnivanje radnog odnosa kod istog ili drugog poslodavca.
Na konkretnom primeru za studenta oca ili studentkinju majku kao osetljivu društvenu grupu mladih ljudi starosti do 30 godina, koji/ja je aplicirao/la i dobio/la stručnu praksu preko programa „Moja prva plata„ to izgleda ovako: student roditelj je završio srednju medicinsku školu i sa srednjom medicinskom školom je aplicirao i dobio stručnu praksu na poziciji medicinske sestre u nekoj zdravstvenoj ustanovi(zdravstvene ustanove su prioritetna grupa javnog sektora u okviru programa „Moja prva plata„) ili privatnoj predškolskoj ustanovi u trajanju od 9 meseci i tokom tih 9 meseci stiče stručnu praksu na poziciji medicinske sestre, za koju se školovao, i dobija mesečnu novčanu nadoknadu u iznosu od 22.000 dinara.
Mane programa „Moja prva plata„ za studente roditelje su:
Činjenica da država na osnovu Zakona o radu Republike Srbije kao osnovnog zakona koji trenutno uređuje sve oblike rada u Srbiji nije uredila da maksimalni sedmični fond radnih sati bude 40 što je omogućilo mnogi pravnim licima iz privatnog sektora da zloupotrebljavaju praktikante ophodeći se prema njima kao prema jeftinoj radnoj snazi, iako praktikanti nisu isto što i pripravnici(pripravnici su lica koja prvi put zasnivaju radni odnos po ugovoru o radu od 12 meseci kod nekog poslodavca) nego su to lica za koja poslodavci, odnosno, praksodavci-korisnici ovog programa moraju obezbediti uslove za stručno osposobljavanje koje praktikantima omogućava da nauče da rade posao za koji su se školovali, a nikako vršiti mobing i diskriminaciju nad njima, koji su u Srbiji zakonima o zabrani zlostavljanja na radu i zabrani diskriminacije zabranjeni, ophodeći se prema njima kao prema jeftinoj radnoj snazi. Kako bi u budućnosti sprečila ovu pojavu, država mora obezbediti kontrolore-predstavnike iz redova Vlade Srbije i Privredne komore Srbije koji će kontrolisati sprovođenje ugovora o realizaciji programa „Moja prva plata„ na terenu sa ciljem da se spreče sve zloupotrebe i omogući mladim ljudima starosti do 30 godina da dostojanstveno završe stručno osposobljavanje za koje su plaćeni iz državnog budžeta kako bi povećali svoju šansu da se zaposle u radnom odnosu. Jedna od mana ovog programa stručne prakse je i to što program „Moja prva plata„ predviđa i to da praksodavac može praktikantu iz svojih sredstava na mesečnom nivou isplatiti naknadu maksimalno 50 odsto od iznosa koji daje država (za mesečnu naknadu od 26.000 dinara koju daje država, praksodavac praktikantu može isplatiti još dodatnih 26.000 dinara mesečno) međutim, na taj iznos praksodavac mora državi da uplati porez, dok sa druge strane praktikantu ne ide radni staž, odnosno nema plaćene doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje jer svi praktikanti-korisnici programa „Moja prva plata„ imaju status nezaposlenih lica sa evidencije Nacionalne službe za zapošljavanje, koji imaju pravo samo na zdravstveno osiguranje, što znači da je nedopustivo da država na ovaj način puni budžet jer mesečna naknada koja se ostvaruje preko programa stručne prakse po aktuelnom Zakonu o radu Republike Srbije nema karakter zarade i samim tim je potrebno što pre usvojiti poseban Zakon o stručnim praksama, koji će blisko urediti ovu oblast rada van radnog odnosa.
U nastavku pročitajte rezultate realizacije programa „Moja prva plata„ u 2021. godini, koje su službenici za odnose sa javnošću Nacionalne službe za zapošljavanje poslali našem portalu:
Grad Beograd
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora, a koliko iz javnog sektora na teritoriji Grada Beograda u 2020. godini dobilo odobrenje za učešće u programu „Moja prva plata„, a samim tim i radno angažovali nezaposlena mlada lica starosti do 30 godina na teritoriji Grada Beograda?
U program „Moja prva plata“ u 2020-oj godini, na teritoriji grada Beograda, uključeno je ukupno 1.318 lica kod ukupno 801 poslodavca. Od ukupnog broja, 1.302 lica su uključena u program kod 798 poslodavaca iz privatnog sektora, a od ovog broja 936 kandidata je uspešno završilo program. U javnom sektoru angažovano je ukupno 16 kandidata kod 3 poslodavca.
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora na teritoriji Grada Beograda zadržalo mladih ljudi starosti do 30 godina u radnom odnosu nakon isteka programa „Moja prva plata„, a koliko poslodavaca je u toku trajanja programa „Moja prva plata„ zasnovalo radni odnos sa izabranim kandidatima i time izvršilo obavezu stručnog osposobljavanja?
Od ukupnog broja mladih uključenih kod poslodavaca iz privatnog sektora (1.302), 936 kandidata je uspešno završilo program. U toku i nakon završetka programa ukupno 560 kandidata je zasnovalo radni odnos. Od ovog broja, njih 366 ima zaposlenje kod istog poslodavca kod koga su bili na stručnom osposobljavanju (255 poslodavaca).
Koliko je kandidata, koji su bili učesnici programa „Moja prva plata„ kod poslodavaca iz privatnog sektora sa teritorije Grada Beograda u toku trajanja programa u 2020. godini napustilo program pre isteka samog programa, odnosno, pre 9. septembra i koji su bili razlozi zbog kojih su kandidati samostalno napustili poslodavca kod koga su obavljali stručno osposobljavanje?
U toku programa na teritoriji grada Beograda program je kod poslodavaca iz privatnog sektora, pre završetka, prekinulo ukupno 366 lica. Razlozi su u najvećem broju zasnivanje radnog odnosa kod istog ili drugog poslodavca ili nastavak školovanja. Manji broj je program prekinuo zbog bolesti ili drugih privatnih razloga.
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora, a koliko poslodavaca iz javnog sektora sa teritorije Grada Beograda u 2021. godini oglasilo slobodnih radnih mesta? Da li je svim poslodavcima iz privatnog i javnog sektora sa teritorije Grada Beograda, koji su se prijavili preko programa „Moja prva plata„ odobreno učešće u okviru ovog programa?
U program Moja prva plata u 2021. godini na teritoriji grada Beograda prijavilo se ukupno 1.406 poslodavaca i oglasili 3.167 pozicija za 6.513 izvršilaca. Od navedenog broja poslodavaca, 1.376 poslodavaca je iz privatnog sektora, a 30 je iz javnog sektora. Nakon završetka prve faze povezivanja poslodavaca i kandidata, odobren je ulazak u fazu zaključivanja ugovora za ukupno 593 poslodavaca (566 iz privatnog i 27 iz javnog sektora) za ukupno 911 kandidata (789 kandidata u privatnom i 122 kandidata u javnom sektoru). Od ukupnog broja odobrenih kandidata u gradu Beogradu, 262 kandidata su se prijavila sa srednjim obrazovanjem, a 649 kandidata sa visokim obrazovanjem.
Grad Novi Sad
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora, a koliko iz javnog sektora na teritoriji Grada Novog Sada u 2020. godini dobilo odobrenje za učešće u programu „Moja prva plata„, a samim tim i radno angažovali nezaposlena mlada lica starosti do 30 godina na teritoriji Grada Novog Sada?
U program „Moja prva plata“ u 2020-oj godini, na teritoriji grada Novog Sada, uključeno je ukupno 528 lica kod ukupno 378 poslodavaca. Od ukupnog broja, 504 lica su uključena u program kod 368 poslodavaca iz privatnog sektora, od čega je njih 398 je uspešno završilo program i 256 lica imaju zaposlenje nakon završetka programa. U javnom sektoru angažovano je ukupno 24 kandidata kod 10 poslodavca.
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora na teritoriji Grada Novog Sada zadržalo mladih ljudi starosti do 30 godina u radnom odnosu nakon isteka programa „Moja prva plata„, a koliko poslodavaca je u toku trajanja programa „Moja prva plata„ zasnovalo radni odnos sa izabranim kandidatima i time izvršilo obavezu stručnog osposobljavanja?
Od ukupnog broja kandidata angažovanih kod poslodavaca u privatnom sektoru (504), 256 je zasnovalo radni odnos nakon završetka programa. Od ovog broja, njih 201 ima zaposlenje kod istog poslodavca kod koga su bili na stručnom osposobljavanju kod 140 poslodavaca.
Koliko je kandidata, koji su bili učesnici programa „Moja prva plata„ kod poslodavaca iz privatnog sektora sa teritorije Grada Novog Sada u toku trajanja programa u 2020. godini napustilo program pre isteka samog programa, odnosno, pre 9. septembra i koji su bili razlozi zbog kojih su kandidati samostalno napustili poslodavca kod koga su obavljali stručno osposobljavanje?
U toku programa na teritoriji grada Novi Sad program je kod poslodavaca iz privatnog sektora pre završetka prekinulo ukupno 106 lica. Razlozi su u najvećem broju zasnivanje radnog odnosa kod istog ili drugog poslodavca ili nastavak školovanja. Manji broj je program prekinuo zbog bolesti ili drugih privatnih razloga.
Koliko je poslodavaca iz privatnog sektora, a koliko poslodavaca iz javnog sektora sa teritorije Grada Novog Sada u 2021. godini oglasilo slobodnih radnih mesta? Da li je svim poslodavcima iz privatnog i javnog sektora sa teritorije Grada Novog Sada, koji su se prijavili preko programa „Moja prva plata„ odobreno učešće u okviru ovog programa?
U program Moja prva plata u 2021. godini na teritoriji grada Novi Sad prijavilo se ukupno 539 poslodavaca i oglasili 1.011 pozicija za 1.444 izvršilaca. Od navedenog broja poslodavaca 529 poslodavaca je iz privatnog sektora, a 30 je iz javnog sektora. Nakon završetka prve faze povezivanja poslodavaca i kandidata odobreno je faza zaključivanja ugovora za ukupno 302 poslodavaca (280 iz privatnog i 22 iz javnog sektora) za ukupno 446 kandidata (401 kandidata u privatnom i 45 kandidata u javnom sektoru). Od ukupnog broja odobrenih kandidata 134 kandidata su se prijavila sa srednjim obrazovanjem a 312 kandidata sa visokim obrazovanjem.
Kako bi studenti roditelji bili pravovremeno informisani, neophodno je da tokom godine redovno prate zvanične sajtove https://www.nsz.gov.rs/sadrzaji/nzs-konkursi/10 i https://pks.rs/pregled-svih-vesti.